علی ذوعلم
عضو هیئتعلمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. قم. ایران.
چکيده
شکلگیری تمدن نوین اسلامی فرایندی است مرکب از دو جریان درهمتنیدۀ «فکری» و «عینی» که مسیر روشنی را برای استمرار و تکامل تمدن بشری فراروی جوامع انسانی قرار میدهد. در کنار مؤلفهها و ابعاد «عینی» شکلگیری و بالندگی تمدن نوین اسلامی، مؤلفهها و ابعاد فکری و علمی و مطالعاتیِ این مسیر از اهمیت ویژهای برخوردار است. درحقیقت برای تسریع، تسهیل و تشدید این فرایند و تقویت عزم و ارادۀ جمعی امت اسلامی، تعمیقِ معرفتی در عرصههای متنوع و پیچیدۀ تمدنپژوهی امری ضروری است که باید در تلاشهای علمیِ سازمانیافته و نظاممند متبلور شود؛ ازاینرو، یکی از پیشنیازهای اصلی این جریان فکری و مطالعاتی، تأمل در باب ساختار منطقی مطالعات تمدنی در راستای رفع ابهام، پاسخ به پرسشها و تکمیل نقشۀ راه فرایند تمدنسازی نوین اسلامی است. این مقاله براساس مؤلفهها و عرصههای موردنیاز برای پژوهشها و مطالعات علمی پیرامون تمدنسازی نوین اسلامی، طرحوارهای را پیشنهاد میدهد که براساس آن، نیازها، خلأها و کاستیهای مطالعاتی روشن میشود و محورها و اولویتهای پژوهشی این عرصه برای محققان، مراکز پژوهشی و مجامع علمی و آموزشی ترسیم میشود. طبعاً در کنار این طرحواره، طرحوارههای دیگری هم میتواند مطرح شود تا در تعاملِ علمیِ همافزا، بتوان به ساختار منطقی جامع و مورد توافق در مطالعات تمدن نوین اسلامی دست یافت.
کلیدواژهها: تمدن پژوهی، تمدن نوین اسلامی، مطالعات تمدنی، تمدن سازی.
- بابایی، حبیبالله. 1393. کاوشهای نظری در الهیات و تمدن. تهران: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- جوادی آملی، عبدالله. 1390. منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی. قم: اسراء.
- نصر، سید حسین. 1386. اسلام سنتی در دنیای متجدد. تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.