به گزارش روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی در نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با عنوان «عدالت اجتماعی؛ از نظریه تا عمل» که به همت مجمع عالی علوم انسانی اسلامی در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم برگزار شد، در جمع‌بندی مباحث ارائه شده در این نشست، با بیان اینکه به رغم اینکه تصور می‌شود از حیث نظری در حوزه عدالت زیاد کار شده اما ما هنوز خلاءها و گره‌های تئوری زیادی داریم اظهار کرد: ما هنوز به چند نظریه مستحکم اسلامی در باب عدالت اجتماعی دست پیدا نکردیم و در مباحث کلان عدالت گیر کردیم و هرچقدر در زمینه مباحث نظری کار شود کم است.
جمع بندی مطالب حجت‌الاسلام دکتر غلامی از این قرار است:
۱. به رغم آنکه تصور می شود از حیث نظری در باب عدالت زیاد کار شده است، هنوز سئوالات و مسائل بی پاسخ فراوان است و ما هنوز به چند نظریه قوی و پاسخگو متناسب با شرایط جدید نرسیده ایم.
۲. در دهه های اخیر، چه جامعه گراها و چه لیبرال ها در عرصه عدالت کارهای جدیدی انجام داده اند که فارغ از انگیزه و نسبت این کارها با عدالت به معنای واقعی کلمه، تصور می شود هنوز بخشی از محققان ما دریافت روزآمدی از دیدگاههای روز عدالت ندارند و به طریق اولی، این دیدگاهها به صورت مبنایی و قوی مورد نقادی قرار نگرفته است.
۳. یکی از بحث های جدی ما، تعیین روابط آزادی با عدالت است که به نظر می رسد در تحقیقات اسلامی آنطور که شایسته است به آن پرداخته نشده و از کنار موضوع عبور شده است. اینکه ما بالاخره آزادی را مقدم بر عدالت می دانیم یا بالعکس، و یا عدالت و آزادی را هم عرض تلقی می کنیم؟ اینکه اجرای عدالت به مفهوم اسلامی، لزوما به نقض آزادی های فردی منجر می شود یا نه؟ پرسش های مهمی است که نیازمند جواب های روشن است.
۴. بحث حق در اکثر تحقیقات اسلامی در حوزه عدالت به درستی دالّ مرکزی معرفی می شود اما روی فلسفه حق و مهم تر از آن مکانیزم‌کشف حق و مصادیق آن در عصر غیبت و کفایت ظرفیت فقه موجود در این زمینه کم کار شده است.
۵. جدای از مباحث نظری عدالت، دست ما در بحث های عملی عدالت تا حدی خالی است؛ یعنی نتوانسته ایم از بحث های نظری که آن هم خودش خلأها و ضعف هایی دارد جلوتر برویم و به سمت نظام سازی اجرایی حرکت کنیم. لذا به نظر می رسد باید در عرصه تحقق عملی عدالت سرمایه گذاری جدی صورت گیرد و شماری از محققان روی این عرصه متمرکز شوند. البته در نشست امروز، سر خط های خوبی در حوزه اجرای عدالت داده شد.
۶. اگر ما به مقام مسأله‌مندی در زمینه عدالت نرسیم، باب ارائه الگوهای عملی هم باز نخواهد شد لذا تولید و لمس مسائل عملی عدالت برای محققان ما خیلی اهمیت دارد. من پیشنهاد می کنم چند مقاله فقط به ارائه طبقه بندی شده مسائل اختصاص پیدا کند.
۷. در جامعه اسلامی، زمینه استفاده از تجارب بشری برای اجرای عدالت مهیاست. هر چند تلقی تفکر اسلامی از جزئیات عدالت با تلقی بعضی جوامع یکی نیست اما منش اسلامی این اجازه را داده است که در الگوپردازی های خودمان از تجارب دیگران البته همراه با هوشمندی و نقد استفاده کنیم.
۸. نگاه همه جانبه به عدالت اجتماعی خیلی مهم است. عدالت اقتصادی، عدالت سیاسی، عدالت قضایی و عدالت فرهنگی با هم روابط تنگاتنگی دارند و لذا در کارهای تئوریک و الگوپردازی های عملی باید از تک ساحته دیدن عدالت اجتناب کرد. البته بعضی قائل به این هستند که نقطه کانونی عدالت اجتماعی، اقتصاد است که محل تأمل و بررسی است.
۹. با توجه به اینکه در دوره سیاسی جدید در کشور خوشبختانه مجال خوب و کم سابقه ای برای تحقق نظام‌مند عدالت فراهم شده است، فرصتی استثنایی برای گسترش تحقیقات در این عرصه محسوب می شود لکن جای نگرانی هست که نوعی عمل زدگی و مبناگریزی، و در کل عدم استفاده از ظرفیت علوم انسانی اسلامی در این ساحت، در مواردی تحقق عدالت را از مسیر اصلی خودش دور کند‌که باید به عزیزانمان در دولت گوشزد کنیم.
۱۰. ما در مجمع عالی علوم انسانی اسلامی آمادگی داریم در این وادی بسیار مهم و حیاتی سرمایه گذاری کنیم. چه در قالب تولید مقالات علمی و پژوهشی، چه در قالب طراحی و اجرای پروژه های تحقیقی، چه به صورت برپایی کرسی های نقد و نظریه پردازی و چه به صورت های دیگر. حتی من‌پیشنهاد می کنم ۲ شماره از کتاب نظریه به شناسایی، داوری و انتشار برترین دیدگاههای نظری و عملی در حوزه عدالت اختصاص پیدا کند و همچنین موضوع عدالت به موضوع ویژه هر ۱۶ کمیسیون تخصصی مجمع تبدیل شود که البته تصمیم گیری نهایی در این زمینه بر عهده دبیر محترم مجمع جناب استاد دکتر شریفی است.