رضا سیمبر
استاد تمام و مدیر گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان.
چکیده
نوشتار حاضر کنکاشی در خصوص نقش حکمرانی خوب به‌عنوان پیشران مؤثر جهت حرکت متعادل دولت‌های اسلامی به‌سمت شکل دادن تمدن نوین اسلامی است. حکمرانی خوب معیار اعتمادسازی مردم نسبت‌به حکومت‌هاست که می‌تواند ارتقادهندة مبانی مشروعیت این حکومت‌ها باشد، و حکمرانی نادرست یا دولت‌های ناکام، برهم‌زنندة اعتماد مردم و تضعیف‌کنندة مشروعیت آنها می‌باشند. مطالبه‌گری تأمین حکمرانی خوب توسط مردم و نهادهای مدنی از مبانی اصلی قوام‌بخش برای تحکیم روابط مردم با حکومت و ارتباط مردم با مردم به‌شکل عمودی و افقی می‌باشد. اگر حکمرانی خوب را نظام تصمیم‌گیری‌های کلان کشوری بدانیم که بر روی آحاد مردم دارای تأثیر است، اولین شاخص حکمرانی خوب، پاسخ‌گویی و شفافیت در عمل است. ضمن اینکه تأمین مردم‌سالاری و عدالت اجتماعی نیز از مفصل‌بندی‌های اصلی آن می‌باشد. در عدالت اجتماعی نیز برابری فرصت‌ها و برابری در بهره‌مندی‌ها از شاخصه‌های اصلی دانسته می‌شوند. مبارزه با فساد و تلاش برای تحقق زیرساخت‌های رفاهی توسط حکومت و حفظ محیط‌زیست پایدار از بنیادهای تأمین اعتماد مردم می‌باشد.
با توجه به شاخصه‌های حکمرانی خوب، پرسش مقاله این است که حکمرانی خوب چه تأثیری بر فرایند شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی دارد و چگونه می‌توان با شکل دادن حکمرانی خوب به ساخت تمدن نوین اسلامی پرداخت؟ ایدة مقالة حاضر این است که حکمرانی خوب تمهیدکنندة حرکت کارآمدتر و مؤثر و سریع‌تر به‌سمت تشکیل و ارتقای تمدن نوین اسلامی است. به‌دیگر‌سخن تحقق تمدن نوین اسلامی بدون حکمرانی خوب، امری غیرممکن است. در این مقاله سعی می‌شود ارتباط موثق این دو متغیر به یکدیگر نشان داده شود. یافتة اصلی مقاله این است که متغیر تمدن نوین اسلامی بدون پیشران حکمرانی خوب پدیده‌ای صرفاً اتوپیایی و آرمانی است و برای نیل به این آرمان، تحقق مؤلفه‌های حکمرانی خوب امری لازم و قطعی است.
کلیدواژگان: تمدن نوین اسلامی، حکمرانی خوب، عدالت اجتماعی، مبارزه با فساد، شفافیت.
- بیگی‌نیا، عبدالرضا، کرم‌الله مسلم حقی و مجتبی حسینی‌فرد. 1391. «بررسی تطبیقی نظام حکمرانی کوروش کبیر با اصول حکمرانی خوب». مدیریت راهبرد. سال5. ش7. بهار. ص132- 119.
- جوادی آملی، عبدالله. 1382. انتظار بشر از دین. تنظیم محمدرضا مصطفی‌پور. چ۲. قم: مرکز نشر اسراء.
- خامنه‌ای، سیدعلی. رهبر انقلاب اسلامی، 12/05/1373. دیدار مسئولان هیأت‌های مذهبی استان تهران با رهبر انقلاب. https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=19650
- ــــــــــــ ، 06/07/1379. بیانات در دیدار جمعی از مدیران و فعالان فرهنگی دفاع مقدس. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3026
- ــــــــــــ ، 20/12/1392. بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی. https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=25795
- دشتی، محمد. 1381. ترجمة نهج‌البلاغه. قم: مؤسسة فرهنگی تحقیقاتی امیر مؤمنان.
- راغفر، حسین و حمید جاودانی. 1386. گفتاری در باب نابرابری. تهران: مؤسسة عالی آموزش و پژوهش مدیریت برنامه‌ریزی.
- راغفر، حسین. 1397. «با مافیای قدرت و ثروت مقابله کنید: نامة پنجاه اقتصاددان برای برون‌رفت از مشکلات کنونی». روزنامة اعتماد. ش4198. 11 مهر.
- راغفر، حسین و احسان سلطانی. 1397. «بحران بانکی و فساد بانک‌های خصوصی». دارایان: داشته‌های اقتصاد ایران. پنج‌شنبه. 13 دی. https://reader.newshub.ir/news/95014419
- سعیدی روشن، محمدباقر. 1393. «شاخص‌های تمدن اسلامی بر اساس آموزه‌های قرآن کریم». نشریه‌های آموزه‌های قرآنی. ش19. بهار. ص61ـ83.
- سلطانی، احسان. 1397. «فریب‌های بزرگ برای غارت‌های بزرگ». دارایان: داشته‌های اقتصاد ایران. چهارشنبه. اول اسفند.
- سلیمان‌پور، علی و امیر اکبری. 1394. «بررسی نظام تمدن‌سازی اسلامی در قرآن کریم با بهره‌گیری از رویکرد تحلیل گفتمان». نشریة مشکوه. دوره4. ش12. پاییز. ص11ـ30.
- سیمبر، رضا و ارسلان قربانی. 1388. اسلام‌گرایی در نظام بین‌الملل: رهیافت‌ها و رویکردها. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
- فولر، گراهام. 1377. قبلة عالم: ژئوپولتیک ایران. مترجم: عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.
- قلی‌پور، رحمت‌الله. 1383. نقش دولت در حکمرانی خوب. رسالة دکتری. دانشکدة مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی.
- صانعی، مهدی. 1385. «حکمرانی خوب مفهومی نو در مدیریت دولتی». ماهنامة تدبیر. س۱۷. ش187. اسفند.
- ناظمی اردکانی، محمد. 1388. «حکمرانی خوب با رویکرد اسلامی». نشریة علوم انسانی دانشگاه امام حسین. ش76. مرداد و شهریور.
- ویل دورانت. 1365. تاریخ تمدن. مترجم: احمد بطحایی و همکاران. تهران: سازمان انتشارات انقلاب اسلامی.
- کومار، سن آمارتیا. 1381. در باب نابرابری اقتصادی. مترجم: حسین راغفر. تهران: مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
- میدری، احمد. 1383. تغییر در سیاست‌های بانک جهانی و پیدایش نظریة حکمرانی خوب. تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
- هیشور، محمد. 1417ق. سنن القرآن فی قیام الحضاره و سقوطها. القاهره: المعهد العالمی
للفکر الاسلامی.
- Bevir, Mark. 2007. Encyclopedia of Governance. USA: sage publication.
- Letner, Howard. 2005. Public Policy and Foreign Policy. Boston: Butterworth.
- Simbar, Reza. 2008. “Changing Role of Islam in International Relations”. Journal of International and Area Studies. Vol.15. No.2. December.
- Simbar, Reza. 2009. “Political Islam and International System: Impacts and implications”. Journal of International and Area Studies. Vol.17. No.2. December.
- Simbar, Reza. 2011. “Myths and Realities in Defining the Concept of Islamic Fundamentatlism”. Journal of US-China Public Administration. vol.8. no.4. April.
- Newman, Janet (eds). 2005. Remarking Governance: People, Politic and the Public Sphere. University of Bristol. policy press.
- Stoker, Gerry. 1998. “Governance as theory: five proposition”. international journal of social science. Vol.50. p.17-28.
- 2006. “Defining of basic concepts and terminologies in governance and public administration”. UN