عباس معلمی
عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی، قم، ایران.
چکيده
سبک زندگی یکی از مهم‌ترین نماد‌ها و نمود‌های هر تمدن و فرهنگ است. افراد و جوامع با انتخاب سبک زندگی خاص، دانسته یا نادانسته پیروی و تعلق خود را به یک تمدن و فرهنگ به‌نمایش می‌گذارند. سبک زندگی، نه‌تنها متأثر از تمدن، فرهنگ و شرایط زمانه است، بلکه خود نیز بر فرهنگ و سایر ابعاد و بخش‌های اجتماعی مؤثر می‌باشد. استمرار بر یک سبکِ مغایر با فرهنگ و تمدن خودی، حتی می‌تواند تا سطح تغییر در عقاید و انحلال در تمدن رقیب نیز مؤثر باشد. امروزه با گسترش و نفوذی که رسانه‌ها در بین مردم یافته‌اند، پیدایش یک سبک خاص در یک موضوع ، به‌سرعت در جهان انعکاس می‌یابد و انسان‌ها و جوامع را متأثر می‌کند. و بعضاً افراد بدون توجه به لوازم آن، مجری و مبلغ آن می‌شوند. ازهمین‌رو فضای عمومی بیشتر کشور‌ها صحنة التقاط مناسبات بومی با مشرب‌های گوناگون و متضاد شده است. این بلیّه کشور ما را نیز تا حدودی متأثر کرده است. به همین علت، مقام معظم رهبری با تذکرات و هشدار‌های چندباره، مردم و مسئولان را متوجه این امر خطیر کرده‌اند. سئوال اصلی این پژوهش این است که «سبک زندگی چیست و با کدام اصطلاح اسلامی برابری دارد و نسبت آن با تمدن اسلامی چیست؟ و چه نسبتی باید با تمدن غربی داشته باشد؟»
روش تحقیق در این مقاله، کتابخانه‌ای تحلیلی است.
مهم‌ترین نتیجة این مقاله این است که سبک زندگی چهرة ظاهری و نمادین تمدن است؛ لذا جمهوری اسلامی که منادی تمدن اسلامی است، می‌باید سبک زندگی خاص خود را مبتنی بر آموزه‌های اسلامی تدوین و محقق کند.
کلیدواژگان: سبک زندگی، تمدن اسلامی، احکام تکلیفی توصیفی ارزشی، فرهنگ، مجموعه، مجموعه‌سازی.
- قرآن کریم.
- ابن خلدون (1375 ) ، مقدمه، ترجمه محمّدپروین گنابادی ، تهران، علمی و فرهنگی، ، چ هشتم.
- آشوري، داريوش (1381) تعريف و مفهوم فرهنگ، تهران، انتشارات آكه، چ دوم.
- بابایی، حبیب‌الله. 1393. کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- باینگانی، بهمن، فهیم ایراندوست و سینا احمدی. 1392. «سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی». نشریة مهندسی فرهنگی. سال هشتم، ش77. پاییز، 1392، ص56تا74.
- بحرانی، میرهاشم (1370) البرهان فی تفسیر قرآن، موسسه بعثت تهران
- بن نبی ، مالک (1988م) مشکله الافکار فی العالم الاسلامی، لبنان ، انتشارات دارالفکر
- بیانات مقام معظم رهبری. پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری. به‌نشانیkhamenei
- جعفری محمّدتقی (1359)، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
- جمالی، مصطفی. 1397. چیستی و ارکان تمدن نوین اسلامی. همایش تمدن نوین اسلامی. دانشگاه شاهد.
- جوادی آملی، عبدالله. 1372. شریعت در آینة معرفت، مرکز نشر فرهنگی رجا.چاپ اول
- راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمدبن‌مفضل. 1404ق. المفردات فی غریب القرآن. چ2. دفتر نشر کتاب.
- رحمانی فیروزجاه، علی و سعدیه سهرابی. 1390. «رابطة سبک زندگی و دین‌داری از دیدگاه ابن‌خلدون». پژوهش‌های علم و دین. سال دوم. ش3. بهار و تابستان1390، ص 17 تا32
- رستمی، احسان و مرجان اردشیرزاده. 1392. «نگاهی به نظریه‌های سبک زندگی». مطالعات سبک زندگی، سال دوم. ش3. بهار 1392.
- صفار هرندی، سجاد. 1389. «سبک زندگی چند سال دارد؟» سورة اندیشه، سال پنجم ش46 و 47. آذر و دی1398، ص60 و61
- طباطبایی، سیدمحمدحسین. 1383. المیزان فی تفسیر القرآن. مترجم: سیدمحمدباقر موسوی همدانی. دفتر انتشارات اسلامی.
- طبرسی، فضل‌بن‌حسن. 1378. مجمع البیان فی تفسیر القرآن. مترجم: احمد بهشتی. نشر فراهانی.
- طریحی نجفی، فخرالدین1362 مجمع البحرین. انتشارات مرتضوی .
- علاسوند، فریبا. 1392. «هنجارشناسی سبک زندگی دینی». زن در فرهنگ و هنر. دورة پنجم. ش1. بهار1392
- علم‌الهدی، سیداحمد. 1399. سبک زندگی اسلامی. مشهد: به‌نشر. انتشارات آستان قدس رضوی.
- غیاث‌الدین محمد بن جلال‌الدین راهپوری، غیاث‌اللغات، انتشارات امیرکبیر، 1375
- فاضل قانع، حمید. 1393. «حوزة روابط اجتماعی بر مبنای سبک زندگی اسلامی». سبک زندگی دینی. سال اول پیش‌شمارة 1. پاییز.ص7 تا34
- الفت، سعیده و آزاده سالمی. 1391. «مفهوم سبک زندگی». مطالعات سبک زندگی. سال اول، ش1. پاییز1391
- فرهنگستان علوم اسلامی. 1399. طرح فضای مجازی، نشر داخلی
- فعالی، محمدتقی. 1397. مبانی سبک زندگی اسلامی. مؤسسة هنری دین و معنویت آل‌یاسین.
- فیضی مجتبی(1392) ، درآمدی بر سبک زندگی اسلامی، نشریه معرفت، سال بیست و دوم، شماره 185 ،27-42
- قزوینی احمدبن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، نشر دارالفکر، 1399ق.
- کاویانی، محمد. 1397. درسنامة سبک زندگی اسلامی. چ2. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- گولد جولیوس ، ویلیام کولب (1376) فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه گروه مترجمان ، تهران ، انتشارات مازیار
- لوکاس هنری (1366)، تاریخ تمدن، ترجمة عبدالحسین آذرنگ، تهران، آذرنگ
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، دارالکتب الاسلامیه، 1315.
- محمدبن مكرم بن منظورالأفريقي المصري (1410ق)، لسان العرب، الطبعة الأولي، دار صادر، بيروت
- محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، دار الحدیث، 1386.
- محمدی، عبدالله. 1396. مبانی اسلامی و غربی سبک زندگی. کانون اندیشة جوان.
- مصباح، محمدتقی. 1392. «اولویت‌های تحقق سبک زندگی اسلامی». معرفت. سال بیست دوم ش186. خرداد.1392
- مصطفوی، حسن. 1368. التحقیق فی کلمات القرآن الحکیم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- معلوف لوئیس. 1374، المنجد، ترجمه محمّد بندر ریگی، تهران
- معین محمّد. 1371، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، چ هشتم
- موسوی خمینی، سیدروح‌الله1370. صحیفة نور. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- موسوی گیلانی، سیدرضی. 1392. «چیستی و چرایی سبک زندگی و نسبت آن با دین و مهدویت». مشرق موعود. سال هفتم ش25. بهار1392
- مهدوی کنی، محمدسعید. 1387. «مفهوم سبک زندگی و گسترة آن در علوم اجتماعی». تحقیقات فرهنگی ایران، سال اول، ش1. بهار1387
- نفیسی، میرزا علی اکبر. 1330، فرهنگ ناظم الاطباء(نفیسی)، انتشارات خیام، 1330
- ولایتی علی‌اکبر 1382، پویایی فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران، تهران، مرکز اسناد و خدمات پژوهشی، چ دوم
- ویل دورانت 1368، درآمدی بر تاریخ تمدن، ترجمة احمد بطحایی و خشایار دیهمی، چ دوم، تهران، آموزش انقلاب اسلامی
- هانتینگتون، ساموئل. 1378، برخورد تمدن‌ها و بازسازی نظم جهانی، ترجمة محمدعلی حمیدرفـیعی، چاپ اول، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی