زهرا داورپناه
استادیار مرکز تحقیقات زن و خانواده
چکیده
انقلاب اسلامی در موضوع زن، به‌مثابه رویکردی تمدنی ظاهر شد و توانست با پاسخ به چالش‌های برآمده از سنت و مدرنیته در این زمینه، الگویی خاص خود را پیشنهاد دهد. این الگو ازسویی در مطالعات نظری حوزۀ زنان و ازسوی دیگر، در تجربۀ زیستۀ زنان بسیاری در ایران و سایر نقاط جهان، کلیشه‌ها و پیش‌فرض‌های غالب را به چالش کشید. با‌این‌حال، به‌نظر می‌رسد امروزه اوصاف وحدت‌آفرین، معناگرا و توحیدی آن به حد کافی موردتوجه نیست و این غفلت گاه در گفتمان‌های منتسب به انقلاب اسلامی نیز مشاهده می‌شود. نوشتار حاضر به آسیب‌شناسی این گفتمان‌ها در رابطه با سه ویژگی گسست حیات، دیگرآیینی و ظاهرگرایی و اثرات منفی آن‌ها بر وجه تمدنی انقلاب اسلامی می‌پردازد.
کلیدواژه‌ها: فمینیسم، انقلاب اسلامی، وحدت حیات، خداآیینی، معناگرایی.
- امام خمینی، سید روح‌الله. 3/12/ 1357. سخنرانی در جمع بانوان قم. قم: مدرسۀ فیضیه. قابل دسترسی در پایگاه: http://www.imam-khomeini.ir.
- ـــــــــــــــــــــــــ. 26/2/1358. «پیام رادیو تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت زهرا». صحیفۀ امام خمینی. جلد 7. قابل دسترسی در پایگاه: http://www.imam-khomeini.ir
- ـــــــــــــــــــــــــ. 8/3/1358. هیئت قائمیۀ تهران. قم. قابل دسترسی در پایگاه: http://www.imam-khomeini.ir
- ـــــــــــــــــــــــــ. 11/12/1364. سخنرانی در جمع بانوان جامعه الزهراء. تهران: حسینیۀ جماران. قابل دسترسی در پایگاه: http://emam.com/posts/view/3730.
- ـــــــــــــــــــــــــ. «1409». صحیفۀ امام خمینی. جلد 21. قابل دسترسی در پایگاه: http://www.imam-khomeini.ir
- خامنه‌ای، سید علی. 26/10/1368. بیانات در دیدار با جمع کثیری از بانوان. قابل دسترسی در پایگاه: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2251.
- ـــــــــــــــــ. 10/3/1378. دیدار با نمایندگان مجلس. قابل دسترسی در پایگاه: https://farsi.khamenei.ir/speech?nt=2&year=1378
- ـــــــــــــــــ. 12/2/1380. بیانات در دیدار جوانان و فرهنگیان در مصلای رشت. قابل دسترسی در پایگاه: http://farsi.khamenei.ir/newspart-index-old?id=3064.
- ـــــــــــــــــ. 5/5/1384. بیانات در دیدار با جمعی از مداحان. قابل دسترسی در پایگاه: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3298.
- ـــــــــــــــــ. 16/6/1388. بیانات در دیدار با اعضای هیئت دولت. قابل دسترسی در پایگاه: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8019
- ـــــــــــــــــ. 21/2/1392. بیانات در دیدار جمعی از بانوان فرهیختۀ حوزوی و دانشگاهی. قابل دسترسی در پایگاه: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22536.
- ـــــــــــــــــ. 30/1/1393. بیانات در دیدار با جمعی از بانوان برگزیدۀ کشور. قابل دسترسی در پایگاه: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=26155.
- ـــــــــــــــــ. 7/12/1397. بیانات در دیدار با مداحان اهل‌بیت به مناسبت تولد حضرت زهرا. قابل دسترسی در پایگاه: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=41810.
- بار، آرهارد. 1376. روشن‌نگری چیست؟ نظریه‌ها و تعریف‌ها (مقالاتی از کانت، ارهارد هامن، هردر، لسینگ، مندلسزون، ریم، شیلر، ویلاند). ترجمۀ سیروس آرین‌پور. تهران: نشر آگه.
- پهلوان، چنگیز. 1388. فرهنگ و تمدن. تهران: نشر نی.
- دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. 1/3/97. بازنشر تفسیر سورۀ برائت. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39689.
- کانت، ایمانوئل. 1384. نقد عقل عملی. ترجمۀ ان‌شاءالله رحمتی. تهران: نورالثقلین.
- منسبریج، جین؛ اوکین، سوزان مولر؛ کیملیکا، ویل. 1387. دو جستار دربارۀ فلسفۀ سیاسی فمینیسم. ترجمۀ نیلوفر مهدیان. تهران: نشر نی.
- میرباقری، سید محمدمهدی. 1393. بینش تمدنی: منظومۀ اعتقادات اجتماعی. تألیف و تقریر حسین مهدی‌زاده. قم: نشر کتاب فردا.
- Braidotti, Rosi. 2008. “In Spite of the time: The Post Secular Turn in Feminism”. theory, culture and society (2008). Sage, Vol. 25 (6).
- Friedman, Marilyn. 2003. Autonomy, Gender, Politics. Oxford University Press.
- Lepinard, Eleonore. 2011. “Autonomy and the crisis of the feminist subject: Revisiting Okin’s Dilemma”. Constellations.Volume 18, No.2.
- Mahmood, Saba. 2005. Politics of Piety: the Islamic revival and the feminist subject. Princeton university press.
- Macintyre, Alasdair. 1981. After Virtue: A Study in Moral Theory. University of Notre dame.
- Nussbaum, Martha Craven. 1999. Sex and Social Justice. Oxford University Press.
- _______________________,1999b. A Plea For Difficulty, World in “Is Multiculturalism bad for women?” By Joshua Cohen, Matthew Howard, Martha C. Nussbaum, Princeton University Press.
Okin, susan muller. 1999. “Is Multiculturalism bad for women?” in Is Multiculturalism bad for women? Ed. By Joshua Cohen, Matthew Howard, Martha C. Nussbaum, Princeton University Press.