تبیین حرکت تاریخی ملت ایران به‏ سوی تمدن‏ سازی مبتنی بر روند‏شناسی تاریخی

ابوذر مظاهری

استادیار علوم سیاسی، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم، ایران.

چکيده

امروزه این مسئله که بازطرح موضوع «تمدن اسلامی» در گفتمان و ادبیات انقلاب اسلامی ایران بر چه واقعیت تاریخی و عینی استوار است، به یک دغدغۀ علمی‏پژوهشی تبدیل شده است. پژوهش حاضر تلاش می‏کند بخشی از این مسئله را با رویکرد آینده‏پژوهی و مبتنی بر روش «روند‏شناسی تاریخی» ایران اسلامی پاسخ دهد. در تاریخ هر ملتی، شناسایی روندها راهگشای بررسی و ترسیم آیندۀ آن ملت خواهد بود. حرکت تاریخی ملت ایران آن را در مسیر تکامل تاریخی قرار داده است که به تمدنی نوین منتهی می‏شود. ملت ایران با انطباق روند خاص تاریخ ایران اسلامی با روند‏ عام تاریخ بشریت، به یک رشد تاریخی دست یافته است که تا انقلاب اسلامی امتداد یافت. انقلاب اسلامی نیز با تداوم و ایجاد خودآگاهی در خصوص این «روند» تاریخی می‏تواند به «آیندۀ‏ محتمل» خودش یعنی «تمدن نوین اسلامی» دست یابد.

کلیدواژگان: ایران اسلامی، روند‏شناسی تاریخی، روند خاص، روند عام، تمدن نوین اسلامی.

  1. ابن‏خلدون. 1375. مقدمه. مترجم: پروین گنابادی. چ۸. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
  2. ابوطالبی، مهدی. 1384. «از مبارزه در مرکزیت غرب تا مبارزه با مرکزیت غرب». در: مجموعه مقالات آموزه 7: شرقشناسی نوین و انقلاب اسلامی. به‏کوشش گروه تاریخ و اندیشۀ معاصر. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
  3. اعوانی، غلامرضا. 1383. میزگرد «روشنفکران ایرانی و هویت (2)». در: فصلنامۀ مطالعات ملی. س5. ش 4. زمستان. ص۲۱۳ـ۲۴۷.
  4. جعفریان، رسول. 1380. تاریخ تشیع در ایران. چ۳. قم: انصاریان.
  5. جوانبخت، مهرداد. 1379. ایرانی از نگاه ایرانی. اصفهان: آموزه.
  6. دارمستتر، جیمز. 1317. مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم. مترجم: محسن جهانسوز. تهران: کتاب‏فروشی ادب.
  7. داوری اردکانی، رضا. 1372. «بحران هویت، باطن بحران‏های معاصر». نامۀ فرهنگ. س۳. ش1. بهار. ص۸ـ۲۷.
  8. دیتور، جیمز. ۱۳۷۸. «آینده‏پژوهی به‏عنوان دانشی کاربردی». مترجم: احمد ابراهیمی و عقیل ملکی‏فر. فصلنامۀ رهیافت. ش‎۲۰، بهار. ص102-107.‎
  9. ساندرز، جان جوزف. 1361. تاریخ فتوحات مغول. مترجم: ابوالقاسم حالت. تهران: امیرکبیر.
  10. سبزیان‏پور، وحید. 1390. «جلوه‏های خردورزی ایرانیان باستان در شاهنامه و منابع عربی». فصلنامۀ نقد و ادبیات تطبیقی. س۱. ش3. پاییز. ص۲۳ـ۵۰.
  11. شعبانی، رضا. 1385. ایرانیان و هویت ملی. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
  12. طباطبایی، جواد. 1380. دیباچه‏‏ای بر نظریۀ انحطاط ایران. تهران: نگاه معاصر.
  13. عباسی و دیگران، علی‏اصغر. 1393. «تحلیل تأثیر روند در آینده‏‏پژوهی». سومین همایش ملی آیندهپژوهی. تهران. مندرج در: SID.ir.
  14. فارابی، ابونصر. 1991م. آراء اهل المدينة الفاضلة. محقق: دکتر البیر نصری نادر. بیروت: دار المشرق.
  15. کدی، نیکی. 1378. «چراییِ انقلابی شدن ایران». مترجم: فردین قریشی. متین. س1. ش2. بهار. ص۲۲۱ـ۲۳۷.
  16. مروار، محمد. 1383. «هویت ایرانی در اندیشۀ رضا داوری». فصلنامۀ مطالعات ملی. دورۀ ۵. ش4. دی. ص۳۱ـ۸۶.
  17. مطهری، مرتضی. 1373. خدمات متقابل اسلام و ایران. چ20. تهران: صدرا.
  18. ــــــــــ . 1368. مجموعه ‏آثار ج2 (انسان و ایمان ـ جهانبینی توحیدی). قم: صدرا.
  19. موسوی خمینی، سیدروح‏الله. 1378. صحیفۀ امام. ج19، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
  20. میرسندسی، سیدمحمد. 1397. تحلیل و ارزیابی خردورزی ایرانیان. تهران: نشر الگوی پیشرفت.
  21. نجفی، موسی. 1384. ساحت معنوی هویت ملی ایرانیان. قم: دفتر نشر معارف.
  22. کانون دانش. بانک مقالات. به‏نشانی: http://www.knowclub.com/paper/?p=1081
  23. «روند‏ها چیستند؟»، بانک مقالات جهانی‏شدن. به‏نشانی: http://glo110.blogfa.com/post-1109.aspx
  24. دانشنامة آزاد ویکی پدیا. به‏نشانی: http://fa.wikipedia.org

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *