ابوذر مظاهری
استادیار علوم سیاسی، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم، ایران.
چکيده
امروزه این مسئله که بازطرح موضوع «تمدن اسلامی» در گفتمان و ادبیات انقلاب اسلامی ایران بر چه واقعیت تاریخی و عینی استوار است، به یک دغدغۀ علمیپژوهشی تبدیل شده است. پژوهش حاضر تلاش میکند بخشی از این مسئله را با رویکرد آیندهپژوهی و مبتنی بر روش «روندشناسی تاریخی» ایران اسلامی پاسخ دهد. در تاریخ هر ملتی، شناسایی روندها راهگشای بررسی و ترسیم آیندۀ آن ملت خواهد بود. حرکت تاریخی ملت ایران آن را در مسیر تکامل تاریخی قرار داده است که به تمدنی نوین منتهی میشود. ملت ایران با انطباق روند خاص تاریخ ایران اسلامی با روند عام تاریخ بشریت، به یک رشد تاریخی دست یافته است که تا انقلاب اسلامی امتداد یافت. انقلاب اسلامی نیز با تداوم و ایجاد خودآگاهی در خصوص این «روند» تاریخی میتواند به «آیندۀ محتمل» خودش یعنی «تمدن نوین اسلامی» دست یابد.
کلیدواژگان: ایران اسلامی، روندشناسی تاریخی، روند خاص، روند عام، تمدن نوین اسلامی.
- ابنخلدون. 1375. مقدمه. مترجم: پروین گنابادی. چ۸. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- ابوطالبی، مهدی. 1384. «از مبارزه در مرکزیت غرب تا مبارزه با مرکزیت غرب». در: مجموعه مقالات آموزه 7: شرقشناسی نوین و انقلاب اسلامی. بهکوشش گروه تاریخ و اندیشۀ معاصر. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- اعوانی، غلامرضا. 1383. میزگرد «روشنفکران ایرانی و هویت (2)». در: فصلنامۀ مطالعات ملی. س5. ش 4. زمستان. ص۲۱۳ـ۲۴۷.
- جعفریان، رسول. 1380. تاریخ تشیع در ایران. چ۳. قم: انصاریان.
- جوانبخت، مهرداد. 1379. ایرانی از نگاه ایرانی. اصفهان: آموزه.
- دارمستتر، جیمز. 1317. مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم. مترجم: محسن جهانسوز. تهران: کتابفروشی ادب.
- داوری اردکانی، رضا. 1372. «بحران هویت، باطن بحرانهای معاصر». نامۀ فرهنگ. س۳. ش1. بهار. ص۸ـ۲۷.
- دیتور، جیمز. ۱۳۷۸. «آیندهپژوهی بهعنوان دانشی کاربردی». مترجم: احمد ابراهیمی و عقیل ملکیفر. فصلنامۀ رهیافت. ش۲۰، بهار. ص102-107.
- ساندرز، جان جوزف. 1361. تاریخ فتوحات مغول. مترجم: ابوالقاسم حالت. تهران: امیرکبیر.
- سبزیانپور، وحید. 1390. «جلوههای خردورزی ایرانیان باستان در شاهنامه و منابع عربی». فصلنامۀ نقد و ادبیات تطبیقی. س۱. ش3. پاییز. ص۲۳ـ۵۰.
- شعبانی، رضا. 1385. ایرانیان و هویت ملی. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
- طباطبایی، جواد. 1380. دیباچهای بر نظریۀ انحطاط ایران. تهران: نگاه معاصر.
- عباسی و دیگران، علیاصغر. 1393. «تحلیل تأثیر روند در آیندهپژوهی». سومین همایش ملی آیندهپژوهی. تهران. مندرج در: SID.ir.
- فارابی، ابونصر. 1991م. آراء اهل المدينة الفاضلة. محقق: دکتر البیر نصری نادر. بیروت: دار المشرق.
- کدی، نیکی. 1378. «چراییِ انقلابی شدن ایران». مترجم: فردین قریشی. متین. س1. ش2. بهار. ص۲۲۱ـ۲۳۷.
- مروار، محمد. 1383. «هویت ایرانی در اندیشۀ رضا داوری». فصلنامۀ مطالعات ملی. دورۀ ۵. ش4. دی. ص۳۱ـ۸۶.
- مطهری، مرتضی. 1373. خدمات متقابل اسلام و ایران. چ20. تهران: صدرا.
- ــــــــــ . 1368. مجموعه آثار ج2 (انسان و ایمان ـ جهانبینی توحیدی). قم: صدرا.
- موسوی خمینی، سیدروحالله. 1378. صحیفۀ امام. ج19، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- میرسندسی، سیدمحمد. 1397. تحلیل و ارزیابی خردورزی ایرانیان. تهران: نشر الگوی پیشرفت.
- نجفی، موسی. 1384. ساحت معنوی هویت ملی ایرانیان. قم: دفتر نشر معارف.
- کانون دانش. بانک مقالات. بهنشانی: http://www.knowclub.com/paper/?p=1081
- «روندها چیستند؟»، بانک مقالات جهانیشدن. بهنشانی: http://glo110.blogfa.com/post-1109.aspx
- دانشنامة آزاد ویکی پدیا. بهنشانی: http://fa.wikipedia.org