به گزارش روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، کمیسیون روانشناسی اسلامی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی، سه‌شنبه 30 آبان 1402 در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.
نباید روان شناسی و دین را در مقابل هم دید/ نقش علامه مصباح یزدی (ره) در گسترش روانشناسی اسلامی
در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا مهکام رئیس کمیسیون روانشناسی اسلامی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی در سخنانی به تبیین اهمیت و جایگاه روانشناسی اسلامی و نقش علامه مصباح یزدی (ره) در توسعه آن پرداخت و گفت: علامه مصباح یزدی (ره) را می‌توان به حق پدر روانشناسی اسلامی قلمداد کرد چرا که ایشان در این راه زحمات زیادی کشیدند و سازوکاری را برای توسعه روانشناسی اسلامی و پرورش شاگردان ایجاد کردند.
وی افزود: امروز در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، بیش از200 دانش‌آموخته ارشد روانشناسی مشغول به تحصیل هستند و 30 نفر نیز در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شده‌اند که همه اینها محصول زحمات و اندیشه‌های آیت الله مصباح (ره) می‌باشد.
استادیار گروه روانشناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: روانشناسی علمی است که در همه جا حضور دارد و این اولین تفاوت این علم با سایر علوم است. روانشناسی نیز مانند ریاضی علم گسترده‌ای است و هرجا انسانی باشد روان هست و هرجا روان باشد روانشناسی هم هست و حرفی برای گفتن دارد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا مهکام افزود: روانشناسی و دین با هم شباهت دارند و نباید روانشناسی و دین را در مقابل هم دید بلکه روانشناسی و دین مباحث مشترک زیادی دارند.
وی در پایان سخنان خود ابراز داشت: هدف اصلی این کمیسیون این است که ما بتوانیم در فضای روانشناسی اسلامی گام‌های خوبی برداریم و هم افرادی که در این زمینه کار می‌کنند به نتایج و دستاوردهای خوبی برسند و در سال‌های آینده نیز شاهد درخشیدن آنها در عرصه‌های مختلف باشیم.
در ادامه این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر جعفر هوشیاری، دبیر علمی کمیسیون در گزارشی به جزئیات دریافت مقالات این دوره و اقدامات انجام شده در این دوره پرداخت.
لزوم اجتهاد جواهری در روانشناسی اسلامی/ در موضوعات روانشناسی نباید تنها به یک روایت بسنده کرد
حجت الاسلام والمسلمین دکتر ناصر سقای بی ریا دانشیار روانشناسی موسسه امام خمینی (ره) در ادامه این نشست در سخنانی به تبیین اهمیت اجتهاد در مباحث مرتبط با روانشناسی پرداخت و گفت: وقتی یک موضوع روانشناسی را می‌خواهیم از آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت عصمت و طهارت(ع) استخراج کنیم باید دقت کنیم که آیات و روایات در این موضوع خاص تنها درجاتی از اطمینان را به ما می‌دهند چرا که آیات قرآن کریم هم آیات محکم دارد و هم متشابه.
وی افزود: در روانشناسی اسلامی کمتر دیده شده است که از اجتهاد جواهری استفاده شود و حجم گسترده‌ای از تحقیقات در موضوعات مختلف روانشناسی داشته باشیم که باید برای آن برنامه‌ریزی خوبی صورت گیرد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر سقای بی ریا خاطرنشان ساخت: وقتی که تصمیم گرفته شد در روانشناسی اجتهاد شود باید دید که به چه موضوعاتی باید توجه شود؛ اولین مسئله‌ای که باید به آن دقت کنیم مسئله “صدور” است.
دانشیار روانشناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ادامه داد: آیات قرآن کریم قطعی الصدور می‌باشند یعنی از اول قرآن کریم تا انتها همه آیات و سور ما یقین داریم که از ناحیه خدای متعال نازل شده است و صدور آن از سوی حضرت حق قطعی است اما روایات اینچنین نیست چرا که واسطه نقل آنان روات بوده‌اند و روات نیز گاهی نواقصی داشته‌اند.
وی مسئله “دلالت” را دومین چیزی دانست که در اجتهاد در روانشناسی باید به آن توجه داشت و خاطرنشان کرد: در برخی موارد ظاهر روایات با همدیگر تعارض دارند. توجه به یک روایت بدون توجه به مدلول سایر روایات ناصحیح است و اینکه در برخی اوقات مشاهده می‌شود که در یک موضوع روانشناسی شخص تنها به یک روایت بسنده کرده، خطاست.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر سقای بی ریا در پایان گفت: “وجه دلالت” سومین چیزی است که در عرصه اجتهاد در روانشناسی باید به آن دقت کرد، وقتی بیان شد که یک روایت بر فلان موضوع روانشناسی دلالت دارد باید وجه دلالت آن را نیز دقت کرد.
در ادامه این نشست مقالات منتخب ارائه و مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. همچنین در میزگردی با عنوان «سبک‌های اسلامی‌سازی علوم انسانی مراکز علمی» نمایندگانی از مراکز مختلف به بیان تجربیات و دیدگاه‌های خود در این رابطه پرداختند. آقایان دکتر رحیم نارویی نصرتی، دکتر محمدرضا سالاری فر و دکتر نجیب الله نوری به تشریح سبک و راهبردهای کلی مراکز آموزشی امام خمینی(ره)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و جامعه المصطفی در اسلامی سازی روانشناسی پرداختند.
در بخش دیگری از این نشست سید احمد شریف النسبی به ارائه گزارشی از وضعیت کنونی روانشناسی اسلامی در ایران و جهان پرداخت و در بخش پایانی نشست دکتر مهدی نساجی مقالات ترجمه شده در کتاب پژوهشگران غرب و روانشناسی اسلامی را معرفی کرد.
در این کمیسیون بیش از ۵۰ نفر آقا و خانم به صورت حضوری شرکت داشتند و ۲۴۰ تا ۲۵۰ نفر نیز به صورت مجازی کل برنامه را دنبال کردند.
