به گزارش روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، مرتضی جوانعلی آذر عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) درباره وجود امکان یا عدم امکان ایجاد و شکل گیری علوم انسانی اسلامی در کشور و ابهاماتی که عده ای به این مساله وارد می کنند، گفت: موضوع علم دینی – یعنی علمی که متاثر از باورها و ارزش های دینی باشد – در دوره معاصراز جهان اسلام آغاز نشده و این فلاسفه ی علم بوده اند که به صورتی جدی به این موضوع پرداخته و ارتباط باورهای بنیادین و ارزشها با علم را مورد مداقه قرار داده اند.
رئیس کمیسیون مدیریت اسلامی هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی ادامه داد: فلاسفه معتقدند به صورت کلی ارزش دینی حتی بر علوم طبیعی تجربی نیز میتوانند تأثیرگذار باشند و وقتی این چنین باشد پذیرش امکان تاثیرگذاری دین بر علوم انسانی موضوعی بسیار ساده تر خواهد بود.
البته در میان فلاسفه‌ی علم پوزیتیویستهای متقدم قائل به جدایی حوزه‌ی علم و ارزشها بودند که این نظر نیز تقریباً امروزه طرفداری ندارد و بیشتر در حوزه‌ی تاریخ فلسفه‌ی علم قابل بررسی است.
جوانعلی آذر موضوع علم دینی را مختص به انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ندانست و افزود: از همین رو نشریات فراوانی وجود دارند که تحقیقات انجام شده در حوزه‌ی علم و دین و یا به صورت خاص ارتباط یک حوزه‌ی خاص از علوم اجتماعی و دین را منتشر میکنند و حتی جوایزی نظیر جایزه ی تمپلتون که یکی از ارزشمندترین جوایز فردی جهان (با ارزش تقریبی 1.4 میلیون دلار) به شمار میرود به کسانی اعطا می شود که بتوانند در راستای تأیید بُعد معنوی زندگی از طریق روش‌های عملی اقدامی ارزشمند را انجام دهند.
عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) اضافه کرد: اسلام دینی صرفاً فردی نیست و به واسطه ی ارزشهای اجتماعی اسلام باید به این فکر بود که این ارزشها چگونه میتوانند در عرصه جامعه محقق شوند. موضوعی که پژوهشگران حوزه ی علوم اجتماعی را به سمت موضوع علوم انسانی و اجتماعی اسلامی – به عنوان اصلی ترین ابزار اداره ی جامعه در پرتو اصول اسلامی – سوق می دهد.
وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی برای اداره اجتماع در درجه اول نیازمند نظریه‌ها، روشها و در نهایت قوانینی است که موافق با اسلام باشند و در به گونه‌ای طبیعی در گام بعدی باید تلاشها بر به کارگیری صحیح این نظریات، روشها و یا قوانین متمرکز شود. موضوعی که قطعاً به اندازه اصل نظریه پردازی در حوزه‌ی علوم انسانی اسلامی اهمیت دارد. برای مثال در حالی که در حوزه‌ی بانکداری اسلامی قانون تدوین شده انطباق بسیار خوبی با احکام اسلام دارد، اما متاسفانه گاهی ضعف در اجرا موجب به وجود آمدن مشکلاتی جدی در حوزه‌ی بانکداری اسلامی می‌شود.
جوانعلی آذر در پاسخ به این سوال که چرا به نظر می رسد نتوانستیم مدعای خود را در عرصه بین المللی در حوزه علوم انسانی اسلامی طرح کنیم، گفت: در حالی که بین المللی شدن کار خیلی سختی نیست و ما هم از حیث ایده و نظر محتوای لازم جهت طرح بین المللی نظرات خود را داریم، ولی متاسفانه در این زمینه اقدامات لازم انجام نشده است و ما در این زمینه زبان گویایی نداشته ایم.
جوانعلی آذر با تاکید بر عدم شکل گیری گفتگو های مستمر علمی در رسانه ها، دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در مورد علوم انسانی اسلامی و تولید نظریه بومی گفت: افراد متخصص در این حوزه محدود هستند و تعداد کمی دانشگاه در حوزه علوم انسانی فعال هستند. این موضوع یکی از دلایل اصلی عدم شکل گیری گفتگو های مستمر علمی در حوزه تحول در علوم انسانی بوده است.
وی اظهار کرد: از دیگر دلایل عدم شکل گیری مداوم گفت و گوهای علمی این است که خواه ناخواه این موضوع سیاسی شده است و به صورت طبیعی هر بحثی که جنبه ی سیاسی پیدا کند ظرفیت گفت و گو در آن حوزه کاهش پیدا خواهد کرد.
جوانعلی آذر برگزاری کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی را یکی از ضروریات در عرصه علمی کشور عنوان کرد و افزود: در شرایطی که ما در گفت و گو و تعامل دچار ضعف هستیم، کنگره فعالان این عرصه را دور یکدیگر جمع می کند. تاکنون 6 دوره از این کنگره برگزار شده است و ما امیدواریم با جدی گرفته شدن این محفل علمی شرایط در این عرصه بهتر شود و با امتداد و گسترش آن فضا هم بهتر گردد.
یادآور می‌شود هفتمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و ششمین دوره اعطای جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی 22 آبان ماه سالجاری درفرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.