به گزارش روابط عمومی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، هفتمین نشست اساتید منتخب علوم انسانی اسلامی با موضوع مطالعات نظری تمدن نوین اسلامی، پنجشنبه ۳ بهمن ماه ۱۳۹۸ در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
حجت الاسلام ابوذر مظاهری، عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشي ـ پژوهشي امام خميني (ره)، در این نشست به ارائه مقاله خود با عنوان «تحليل حرکت تاريخي ملت ايران به سوی تمدن‌سازی مبتني بر روند‌شناسی تاريخی» پرداخت و گفت: تاريخ هر جامعه‌ای را نمی توان تحت يک الگو درآورد، زیرا برخي جوامع به‌تعبيری بی تاريخ‌اند. نه اينکه تاريخ به معنای وقايع و اتفاقات در اين جوامع وجود ندارد، بلکه منظور سطح ديگری از تاريخ است که شامل وقوع اتفاقات و وقايع تحت يک الگوی کلی است.
حجت الاسلام مظاهری افزود: اينکه ملتي بر اساس معرفتی که از هستی و انسان و تاريخ پيدا کرده، به طراحی الگوی مطلوب و مدينه فاضله اقدام مي‌کند، نشان مي‌دهد به سطحي فراتر از سطح ظاهری و طبيعی تاريخ دست يافته و معرفت تاريخي آنها عميق‌تر و افق ديد آنها وسيع‌تر شده است.
وی ادامه داد: وقتي از تشيع و نقش آن در تکوين تاريخ معاصر ايران سخن مي‌رود، غالباً به تشيع به عنوان مذهب ظاهري مي‌نگريم؛ این درحالي است که بايد دو سطح اجمال و تفصيل تشيع را تفکيک کرد. منظور از سطح اجمال، چيزهايی است که در روح تفکر و انديشه‌های شيعه نهفته است و شالوده اساسي آن را تشکيل می دهد.
عضو هيئت علمی مؤسسه آموزشي ـ پژوهشي امام خمينی (ره) بیان کرد: این در حالی است که برخي شرق‌شناسان و برخي ملی گراهای ايرانی و عرب، تشيع را ابداع ايرانيان در واکنش به مهاجمان عرب مي‌دانند؛ طرف‌داران اين رويکرد، درصدد اثبات اين مطلب‌اند که ايرانيان براي حفظ آداب و سنن باستاني خويش، هوشمندانه اسلام را با روح ايراني و آيين باستاني خود سازگار کرده‌‌اند.
وی گفت: اگرچه تشيع ساخته ايرانيان نيست، اما اين نشان مي‌دهد که ايرانيان به طور عمیق اين آيين و اصول آن را شناسايي کرده‌‌اند و در خانه تفکر خود جای داده‌اند که در جريان اصلي تشيع قرار گرفته‌اند و مي‌توان گفت تحليل تاريخ و تفکر شيعي بدون ارتباط با ايران اسلامي، ناقص و حتی مبهم است.
مظاهری افزود: در تاريخ ايران اسلامي دو روند عام (حقانيت تشيع و روند پيشروی آن در تاريخ) و خاص (حرکت تکاملي ايران اسلامي در جهت دستيابي به تمدن‌نوين اسلامي) با يکديگر تلفيق شده و ايران را به وضعيت کنوني رسانده است.
وی گفت: در تاريخ هر ملتي شناسايي روندها راهگشای بررسي و ترسيم آينده آن ملت خواهد بود و به اذعان روند پژوهان و آینده پژوهان حرکت تاريخی ملت ايران آن را در مسير تکامل تاريخی قرار داده که به تمدنی نوين منتهی می شود. ملت ايران با انطباق روند خاص تاريخ ايران اسلامي با روند عام تاريخ بشريت به يک رشد تاريخي دست يافته که تا انقلاب اسلامي امتداد يافت. انقلاب اسلامي نيز با تداوم و ايجاد خودآگاهي نسبت به اين «روند» تاريخي مي‌تواند به «آينده محتمل» خودش يعني «تمدن نوين اسلامي» دست يابد.